Dizde Bağ Yaralanması

Dizde Bağ Yaralanması Nedir?

Vücudumuz çok iyi tasarlanmış bir makine gibidir. Kemikleri birbirine bağlayan bağlar; kasları kemiklere bağlayan kirişler ve arada koruyucu, darbe emici görevi gören kıkırdaklarla doludur ve tüm bunlar eklemleri oluşturur. Vücudun en büyük eklemi olan diz, hareketli ve karmaşık bir yapıdadır. Diz ekleminin yapması gereken hareketi bağlar sağlar.

Dizdeki bağların primer yani öncelikli fonksiyonu femur (uyluk kemiği) ile tibia (kaval kemiği)arasındaki hareketi sınırlamaktır. Bu sayede yürümek, koşmak, tırmanmak, zıplamak ve çömelmek gibi fonksiyonlar yerine getirilebilir. Dizin bu kontrollü hareketini sağlayan dört bağ, birbiriyle uyumlu ve birbirini destekleyerek çalışır. Çeşitli sebeplerle dizde bağ yaralanmaları olabilir. Yaralanmanın çeşidine ve şekline göre diz bağlarındaki yaralanmalarda tedavi süreci başlatılır.

Ön çapraz bağ- ACL (anterior cruchiate ligament) sert ve esnek olmayan liflerden oluşmuş olup femurun arkasından tibianın önüne kadar uzanır ve tibianın femura göre önde olmasını engeller ayrıca tibianın dönme hareketini kısıtlar.

Arka çapraz bağ- PCL (posterior cruchiate ligament) dizin arkasında yer alır. ACL ve PCL diz ekleminin içinden femur ve tibiayı birbirine bağlar; diz bükülürkenki gerekli açılmayı, düzken gerekli sabitliği sağlar.

Dizdeki bağlardan diğer ikisi İç yan bağ- MCL (medial collateral ligament) ve dış yan bağ- LCL (lateral collateral ligament) olup, femur ve tibiayı iç ve dıştan birbirine bağlayarak bu kemiklerin sabitlenmesini sağlarlar. Ayrıca dış yan bağ -LCL, tibianın dış arkasında bulunan fibula kemiğine yapışarak indirekt yoldan tibiayı sabitler ve Uyluk (femur) ve kaval (tibia) kemiğinin dönme hareketlerini sabitlemede ön ve arka çapraz bağlara destek olarak diz ekleminin her iki yana açılmasını engeller.

Dizdeki bağ yaralanması kontrolsüz hareketler veya darbeler sonucu olur. ACL (ön çapraz bağ) yaralanmaları aniden yön değiştirme, diz dönmesi, koşarken ki ani yavaşlama ya da durma, zıplamadan sonra yere sert iniş, ya da dize gelen darbe yüzünden olur. PCL (arka çapraz bağ) yaralanmaları ACL (ön çapraz bağ) yaralanmaları kadar sık görülmezse de aşırı gerilmeyle, atılan yanlış adımla zarar görmesine sebep olunabilir. Futbol, motorsiklet ve snowboard gibi sporlar da arka çapraz bağları riske eden etkenler arasında sayılabilir.

İç yan bağlar (MCL) ve dış yan bağların (LCL) sakatlanmaları diğer iki bağa göre daha seyrek görülür ve yan bağlara gelen sert darbeler en sık görülen sebeptir.

Bağlarda kopma ya da incinme oldu ise dizin içinden gelen hafif bir kopma sesi duyulabilir ve şiddetli ağrı olabilir. Diz kontrolünü kaybedebilir ve dizde boşalma olur. Hasta ayağa kaldırıldığında ağrı duyar. 2-12 saat içinde dizde şişme görülür. Böyle bir durumda zaman kaybetmeden RİCE prensibi uygulanır. Yani dinlenme, buz tedavisi, elastik bandaj ve bacaklar yukarıda tutulmalıdır. Ardından hemen uzman bir ortopediste görünmelidir.

Dizde Bağ Yaralanmasında Tanı ve Tedavi

Dizde bağ yaralanması ya da sakatlanmalarda tanı koymak için diyagnostik (tanısal) testler istenebilir. Bu testler, Röntgen gibi kemikleri görebileceğimiz film çekimleridir ya da MRI (Manyetik Rezonans Görüntüleme) gibi yumuşak dokuları yani kaslar, bağlar ve kıkırdak, gösteren testlerdir. Tanı koyulduktan sonra diz bağlarındaki yaralanmalarda tedavi yöntemlerinden uygun olana doktor ve hasta beraber karar verirler.

Ön çapraz bağlarda oluşan hasarlarda en çok rekonstrüksiyon (yeniden oluşturma) tipi ameliyat yapılır. Dizdeki bağlar yırtılmış ise yırtılan bağın yerine yeni doku nakli yapılır. Bu nakil hastanın kendi dizinden alınan bir bağ (otogratt) olabildiği gibi bir vericiden (allograft) de alınabilir. Bu ameliyattan sonra üç aylık bir fizik tedavi ve rehabilitasyon programı uygulanması sağlıklı iyileşme için çok önemlidir.

Diğer bir operasyon şekli olan artroskopide küçük kesikler açılarak mikro kamera ile görüntü alınır ve bu küçük kesiklerden sokulan aletlerle eklem onarılır. Bu yöntemle daha çabuk iyileşme sağlanır ve daha küçük yara izi kalır. Bazı durumlarda ortopedi uzmanları her iki yöntemi beraber kullanabilirler.

Arka çapraz bağ (PCL) yırtıkları genelde iyi bir rehabilitasyonla ameliyata gerek duymadan iyileşebilir ancak PCL, tibiadan bir kemik parçası ile kopmuşsa operasyon gerekli görülebilir.

Yan bağ yaralanmasında, MCLde (iç yan bağ) küçük yırtıklar bandaj tedavisi ve uygun dizlik kullanımıyla; günde 2-3 defa 15-20 dakika buz uygulaması yaparak ve bacakları yukarıda tutarak tedavi edilebilir ancak tam yırtıklarda liflerin güçlü iyileşmemesi dizin stabilitesini tehlikeye sokar. Bu yüzden özellikle profesyonel sporcular cerrahi müdahaleyi tercih eder.

Dizdeki bağ yaralanmasında tedavi yetersizse dizin sabitliğinin bozulmasına neden olur. Dolayısıyla bu ağır fiziksel aktiviteyi engeller ve anormal hareket biçimi dizde erken kireçlenme yaratır. Bu durumda rekonstrüksiyon operasyonu gerekli olur bu operasyon teknik olarak daha zor ve iyileşme süresi daha uzundur. Bu yüzden dizde meydana gelecek bağ yaralanmasını dikkate almak gerekir.

Dizde bağ yaralanmaları ile ilgili videomuzu izlemek için tıklayın.

Dizde bağ yaralanması problemlerinde doğru tedavi ve çözüm için modern ve uzman kadromuz ile ile iletişime geçin.